Çevre

Çevrenin en iyi tanımı nedir?

Çevre, insan yaşamını etkileyen tüm canlı ve cansız unsurların ve bunların etkilerinin toplamı olarak tanımlanabilir.
Tüm canlı (biyotik) unsurlar; hayvanlar, bitkiler, ormanlar, balıkçılıklar ve kuşlardır.
Cansız (abiyotik) unsurlar ise su, toprak, güneş ışığı, kayalar ve havadır.

Çevre neden önemlidir?

Ormanlarımız, nehirlerimiz, okyanuslarımız ve topraklarımız bize yediğimiz gıdayı, soluduğumuz havayı, tarlalarımızı suladığımız suyu sağlar.
Ayrıca sağlığımız, mutluluğumuz ve refahımız için ihtiyaç duyduğumuz sayısız başka mal ve hizmet için de onlara bağımlıyız.
Bu doğal varlıklar genellikle dünyanın “doğal sermayesi” olarak adlandırılır.

Çevreyi nasıl koruyabiliriz?

Çevreyi korumak; gezegenimizin havasına, suyuna, topraklarına ve ekosistemlerine verilen zararı azaltan büyük veya küçük eylemlerde bulunmak anlamına gelir.
Bunu yapmanın başlıca yolları aşağıdaki pratik kategorilerde toplanabilir:

1. Azalt, Yeniden Kullan, Geri Dönüştür

• Azalt: Sadece ihtiyacın olanı satın al. Daha az ambalajlı ürünleri tercih et.
• Yeniden Kullan: Eşyaları atmak yerine onar ya da farklı amaçlarla kullan.
• Geri Dönüştür: Atıkları doğru şekilde ayır (kağıt, plastik, cam, metal) ve yerel geri dönüşüm programlarını kullan.

2. Enerji Tasarrufu Yap

• Kullanmadığın ışıkları, elektronik eşyaları ve şarj cihazlarını kapat.
• Enerji tasarruflu cihazlar ve LED ampuller kullan.
• Binaları yalıtarak ısıtma ve soğutma ihtiyacını azalt.
• Mümkünse güneş veya rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına geç.

3. Sürdürülebilir Ulaşımı Tercih Et

• Mümkünse yürüyerek git, bisiklet kullan veya toplu taşımayı tercih et.
• Araç paylaşımı yaparak emisyonları azalt.
• Mümkünse elektrikli veya hibrit araç kullan.

4. Suyu Koru

• Sızıntıları onar ve su tasarruflu armatürler kullan.
• Diş fırçalarken veya bulaşık yıkarken musluğu kapat.
• Yerel yönetmelikler izin veriyorsa gri suyu bitki sulamada yeniden kullan.

5. Doğayı ve Yaban Hayatını Koru

• Ağaç dik ve ağaçlandırma projelerini destekle.
• Ormansızlaşmaya neden olan ürünlerden (örneğin sürdürülemez palm yağı) kaçın.
• Yaban hayatını koruma çalışmalarını destekle ve hayvanlara zarar veren tek kullanımlık plastiklerden uzak dur.

6. Temiz Sanayi ve Yeniliği Destekle

• Şirketlerin daha temiz teknolojiler benimsemesini teşvik et.
• Atıkların yeni ürünlere dönüştürüldüğü döngüsel ekonomi uygulamalarını destekle.
• Çevre dostu markaları ve sürdürülebilir ürünleri tercih et.

Endüstriyel Bakış Açısından İnceleme

Bu aşamada konuyu endüstriyel açıdan ele almak ve çevreyi koruma yollarını tanıtmak istiyoruz.
Endüstriler, çevreye en çok zarar veren unsurlardan biri olabilir.
Sanayi faaliyetleri en çok suya, toprağa ve havaya zarar verir.
Günümüzde endüstrilerin bu zararlardan çevreyi korumak için birçok yöntemi vardır.
Biz ise burada endüstrilerde hava kirliliği konusuna odaklanacağız.

Endüstrilerden kaynaklanan hava kirliliği iki ana kategoride incelenir:

1. Tozlar,
2. Kimyasal gazlar veya bunların karışımları.

Bu zararlı etkileri azaltmak (tamamen ortadan kaldırmak değil) için, tesislerde çeşitli filtre sistemleri kurulmaktadır.
Aşağıda bu filtre türlerinin kısa açıklamaları ve kullanım alanları verilmiştir.

Hava ve Gaz Filtrelerinin Türleri ve Uygulamaları

Hava ve gaz filtreleri, tozları, partikülleri ve kirleticileri havadan veya proses gazlarından uzaklaştırarak ekipmanları, insanları ve çevreyi korumak için gereklidir.
İşte işlevlerine ve kullanım alanlarına göre sınıflandırılmış başlıca filtre türleri:

1. Mekanik Filtreler
   
   Fiziksel bariyerler kullanarak katı partikülleri (toz, polen, lif vb.) uzaklaştırır.
   Türleri:

• Ön Filtreler / Kaba Filtreler:
  Büyük toz ve parçacıkları yakalar. Genellikle ilk filtrasyon aşamasıdır.
  → Kullanım: HVAC sistemleri, kompresörler, hava girişleri.
• İnce Filtreler / İkincil Filtreler:
  Daha küçük partikülleri yakalar (örneğin ince toz, sporlar).
  → Kullanım: Ön filtrelerden sonra, daha temiz hava için.
• HEPA Filtreleri (Yüksek Verimli Partikül Filtreleri):
  0,3 mikron ve üzeri partiküllerin %99,97’sini tutar.
  → Kullanım: Hastaneler, temiz odalar, ilaç ve elektronik endüstrileri.
• ULPA Filtreleri (Ultra Düşük Geçirimli Hava Filtreleri):
  Daha yüksek verimlilik (%99,999 ve üzeri).
  → Kullanım: Yarı iletken, nükleer uygulamalar.

2. Kimyasal / Gaz Fazı Filtreleri
   
   Gaz halindeki kirleticileri (VOCs, SO₂, NOₓ, kokular) giderir.
   Türleri:

• Aktif Karbon Filtreleri:
  Organik gazları ve kokuları adsorbe eder.
  → Kullanım: Hava arıtma, kimya tesisleri, gaz arıtma.
• İmpregne Alümina / Potasyum Permanganat Filtreleri:
  Asidik veya bazik gazları oksitleyerek veya nötralize ederek giderir.
  → Kullanım: Laboratuvarlar, rafineriler, veri merkezleri.
• Katalitik Filtreler:
  Zararlı gazları kimyasal reaksiyonla dönüştürür (örneğin CO → CO₂).
  → Kullanım: Motor egzozları, endüstriyel gaz arıtma.

3. Elektrostatik Filtreler
   
   Elektrik yükü kullanarak partikülleri yakalar.
   Türleri:

• Elektrostatik Çöktürücüler (ESP):
  Toz partiküllerini yükleyip plakalara çeker.
  → Kullanım: Termik santraller, çimento fırınları, çelik endüstrisi.
• Elektronik Hava Temizleyiciler:
  Küçük ölçekli versiyonlarıdır.
  → Kullanım: Binalar, ofisler, temiz alanlar.

4. Torba ve Kartuş Filtreler
   
   Endüstriyel proses gazlarından toz ve partikülleri yakalar.
   Türleri:

• Torba (Kumaş) Filtreler:
  Tozlu gaz kumaş torbalardan geçerken partiküller yüzeyde kalır.
  → Kullanım: Çimento, çelik, kimya endüstrileri.
  (Malzemeler: Polyester, PPS, Nomex, PTFE, cam elyafı.)
• Kartuş Filtreler:
  Daha fazla yüzey alanı sağlayan silindirik ve kompakt filtrelerdir.
  → Kullanım: Gaz türbinleri, kompresörler, toz toplayıcılar.

5. Yüksek Sıcaklığa Dayanıklı Filtreler
   
   400–600°C’ye kadar yüksek sıcaklıklarda çalışır.
   Örnekler:

• Seramik Filtreler: Yakma tesisleri, fırınlar.
• Metal Ağ Filtreler: Gaz türbinleri, proses gazları.

6. Koalesan Filtreler
   
   Sıkıştırılmış hava veya gazlardan sıvı damlacıklarını (yağ, su) ayırır.
   → Kullanım: Hava kompresörleri, pnömatik sistemler, doğal gaz işlemleri.

7. HEPA + Aktif Karbon Kombinasyon Filtreleri
   
   Parçacık ve gaz filtrasyonunu birleştirir.
   → Kullanım: HVAC sistemleri, temiz hava sistemleri.

8. Moleküler Elekler ve Membran Filtreler
   
   Gaz saflaştırma ve ayırma işlemlerinde moleküler düzeyde kullanılır.
   → Kullanım: Oksijen/azot üretimi, doğal gaz kurutma, hidrojen saflaştırma.
   Endüstrilere Göre Filtre Örnekleri

   Endüstri	Yaygın Filtre Türleri
   Çimento	Torba filtreler, ESP, kartuş filtreler
   Kimya / Petrokimya	Aktif karbon, koalesan, kartuş
   Enerji santralleri	ESP, HEPA, SCR katalizörleri
   HVAC / Temiz odalar	Ön, ince, HEPA, ULPA
   Gıda ve İlaç	HEPA, aktif karbon, steril hava filtreleri
   Gaz İşleme	Koalesan, moleküler elek, membran